هیدروکلریک یا جوهر نمک

هیدروکلریک اسید یا جوهر نمک یک محلول شفاف، بی‌رنگ و با بوی بسیار تند از هیدروژن کلرید در آب است. یک اسید معدنی بسیار خورنده و قوی با استفاده‌های صنعتی و شیمایی زیاد است. هیدروکلریک اسید به‌طور طبیعی  وطبی در اسید معده یافت می‌شود. پی‌اچ این اسید بین ۰ تا ۲ می‌باشد.

جوهر نمک از قدیم به نام‌های اسیدم سالیس، موریاتیک اسید معروف بوده و از ویتریول  و نمک طعام به دست آمد. هیدروکلریک اسید آزاد ابتدا در قرن شانزدهم توسط آندریاس لیباویوس رسماً معرفی شد. بعدتر، توسط شیمیدان‌هایی مثل ژوهان رودولف گلابر، جوزف پریستلی و همفری دیوی در تحقیقات علمی شان مورد استفاده قرار گرفت.

با آغاز تولید گسترده در انقلاب صنعتی، این جوهر در صنایع شیمیایی به عنوان یک واکنش گر ناب در تولید مقیاس بزرگ  و وینیل کلرید برای پلاستیک وی.وی. سی، و  برای پُلی اُورِتان مورد استفاده قرار گرفت. کاربری‌های زیادتری هم در مقیاس کوچک دارد که شامل خانه‌داری، ساخت ژلاتین و دیگر افزودنی‌های غذایی، رسوب‌زدایی و چرم سازی می‌باشد. حدود ۲۰ میلیون تن از جوهر نمک سالانه در جهان تولید می‌شود.

همچنین گفته می‌شود جابر بن حیان  دانشمند ایرانی این اسید را کشف کرده‌است. از این اسید برای جرم‌گیری از سطوح مختلف استفاده می‌شود. هیدروکلریک اسید در معده نیز وجود دارد و به هضم غذا کمک می‌کند. تنفس بخار هیدروکلریک اسید خطرناک است و به دستگاه تنفسی آسیب می‌رساند و اگر قطره‌ای از آن بر روی پوست بدن بچکد تولید تاول پوستی  و حتی جراحت‌های عمیق می‌کند و در چنین مواردی باید بلافاصله با محلول قلیایی رقیق مانند محلول سودا یا جوش شیرین اثر اسید را خنثی کرد.

نام قدیمی قبل از نام قاعده دار موریاتیک اسید نیز ریشهٔ یکسانی دارد و بعضی اوقات به کار می‌رود (موریاتیک یعنی "مربوط به آب نمک یا نمک. نام «هیدروکلریک اسید» توسط شیمیدان فرانسوی ژوزف لویی گیلوساک در ۱۸۱۴ ابداع شد.

تیزاب سلطانی نیز ، مخلوطی از هیدروکلریک اسید و نیتریک اسید، که با حل شدن نشادر در نیتریک اسید تهیه می‌شود، توسط سئودو گبر جابر بن حیان بدلی، شیمیدان ایرانی  قرن ۱۳ تشریح شد. دیگر مراجع اذعان دارند که اولین اشاره به تیزاب سلطانی در دست خط‌های موجود امپراتوری روم شرقی با تاریخ  اواخر قرن سیزدهم یافت شده‌است. جوهر نمک آزاد اولین بار به صورت رسمی در قرن ۱۶ توسط دانشمند فوق الذکر معرفی شده‌است که آن را با گرم کردن نمک در بوته چینی خاک رسی به دست آورد.  دیگر نویسندگان ادعا می‌کنند که هیدروکلریک اسید خالص اولین بار توسط کاهن بندیکتی و  باسیل والنتین آلمانی در قرن ۱۵، با گرم کردن نمک طعام معمولی و آهن سولفات کشف شده‌است. درحالیکه دیگران مدعی اند که هیچ مرجع قابل اعتمادی راجع به اینکه هیدروکلریک اسید خالص تا اواخر قرن شانزدهم به دست آمده باشد، وجود ندارد.

در قرن هفدهم، ژوهان رودولف گلابر از کارل اشتات آم ماین از نمک سدیم کلرید و سولفوریک اسید برای واکنش مانهایم استفاده کرد که گاز هیدروژن کلرید آزاد می‌کرد. جوزف پریستلی از لیدز انگلستان، هیدروژن کلرید خالص را در ۱۷۷۲ تهیه کرد،و در ۱۸۰۸ همفری دیوی از پزانس انگلستان، ثابت کرده بود که ترکیب شیمیایی شامل هیدروژن و کلر بوده‌است.

 https://tehranacid.ir/product/muriatic-acid/